زردی – هایپربیلی روبینمی

پمفلت مراقبت از نوزاد با:
زردی: هایپربیلی روبینمی
بخش NICU

* تعریف بیماری

تغییر رنگ پوست نوزاد از صورتی به زرد را زردی گویند. زردی در اکثر مواقع خوش خیم است. اغلب نوزادان در دو تا سه روز اول تولد زرد می شوند. زردی در نوزادان نارس بیشتر دیده می‌شود که اگر به موقع تشخیص داده و سریع
درمان شود جای نگرانی نیست.

* علت و اهمیت درمان زردی:

در موقع تولد کبد نوزاد نارس است. از تخریب گلبول‌های قرمز ماده‌ای به نام بیلی روبین آزاد می‌شود که کبد قادر به دفع آن نمی‌باشد. این ماده زیر پوست جمع می‌شود و سبب زرد شدن پوست می‌گردد. اگر زردی به موقع درمان نشود و این ماده از حد طبیعی بالاتر می‌رود. در مغز نوزاد رسوب کرده و سبب صدمات جبران ناپدیری مثل فلج مغزی و عقب ماندگی ذهنی و ناشنوائی می‌شود.
در واقع زردی یک بیماری نیست بلکه علامت است. زردی دردناک نیست اما بالا رفتن بیش از حد آن در خون عوارض عصبی برای نوزاد دارد.

* علائم زردی:

– زرد شدن پوست: از صورت شروع می‌شود و با پیشرفت زردی به شکم و بعد پاها انتشار می‌یابد.
– در موارد خیلی شدید علائم زیر دیده می‌شود:
• بیحالی
• خوب شیر نخوردن
• خواب آلودگی

* انواع زردی

زردی فیزیولوژیک یا طبیعی : از روز دوم تولد شروع شده و در روز 3 الی 7 تولد به بیشترین مقدار می رسد ودر طی دو هفته بدون برجا گذاشتن اثری از بین می رود.
زردی پاتولوژیک یا غیر طبیعی: در 24 ساعت اول تولد رخ می دهد و باید هر چه سریعتر درمان شود ؛ چون خیلی سریع پیشرفت می کند و عوارض جبران ناپذیری برجا می گذارد.

* روشهای تشخیص:

– تشخیص شدت زردی توسط پزشک انجام می شود و در صورت بروز زردی به هر مقدار باید فوراً به پزشک مراجعه نمایند.
– روش لمس و فشار دادن : به این صورت که با انگشت سبابه قسمتی از بدن را فشار داده و سپس رنگ پوست ناحیه زیر فشار را با ناحیه اطراف مقایسه می‌کنند.
– گرفتن نمونه خون جهت بررسی میزان بیلی روبین طبق دستور پزشک

* در چه نوزادانی زردی شایعتر است؟

– نوزادانیکه تاخیر در دفع مکونیوم دارند
– مادر با گروه خونی O و نوزاد با گروه خونی A یا B باشد
– نوزادان مادر دیابتیک
– مادر RH منفی و نوزاد RH مثبت
– سابقه زردی در فرزند قبل
– عدم دریافت کافی شیر مادر
– نوزادان نارس (زیر 33 هفته)
– وزن کم نوزاد( زیر 2500 گرم)
– نوزادان مبتلا به فاویسم

* روش های درمانی:

• استفاده از نور آبی (فتوتراپی)
• در موارد شدید تعویض خون

* اقدامات مراقبتی:

– تشویق تغذیه با شیر مادر به طور مکرر
– اطمینان پیدا کردن از کافی بودن شیر مادر
– تشویق مادر به مصرف مایعات و استراحت
– کنترل دمای بدن برای جلوگیری از کاهش یا افزایش دما
– کنترل علائم حیاتی نوزاد و رنگ بدن
– کنترل وضعیت تغذیه و آب بدن
– کنترل وضعیت دفع ادرار ومدفوع
– کنترل بسته بودن چشمها وناحیه تناسلی در زمان فتوتراپی
– اندازه گیری بیلی روبین در فواصلی که پزشک تعیین کرده است
– عدم استفاده از آب قند به جای شیر مادر
– حدود 10تا 20درصد نوزادان به علت زردی بستری می شوند به همین دلیل توصیه می‌شود طی 24الی 48 ساعت بعد از ترخیص به متخصص اطفال مراجعه نمایند.
– زردی شیر مادر دلیل بر قطع شیر نمی‌باشد.

* عوارض نور درمانی یا فتوتراپی:

• قرمزی پوست
• بثورات پوستی
• افزایش درجه حرارت بدن
• کم آبی بدن

نکته: چگونه می توان فهمید که نوزاد شیر کافی دریافت نموده است؟
نوزادی که شیر به اندازه کافی دریافت نموده است سرحال و راضی به نظر می رسد و حداقل شش بار ادرار زرد رنگ و چهار نوبت مدفوع دارد و رنگ مدفوع از سبز به زرد تغییر می کند و مهمترین معیار افزایش وزن می‌باشد.
منبع: کتاب پرستاری NICU (عفت شیخ بهاء الدین و دکتر وحید راعی)